Η Naturopathy (Φυσικοπαθητική ή Φυσιοπαθητική) ή Naturopathic Medicine (Φυσικοπαθητική Ιατρική) είναι ένα ιατρικό ή θεραπευτικό σύστημα που επικεντρώνεται στην προαγωγή της υγείας και στην αντιμετώπιση των ασθενειών με φυσικές, μη τοξικές θεραπείες. Η Naturopathy είναι μια μέθοδος θεραπείας που εφαρμόζει διάφορα φυσικά μέσα για να δώσει τη δύναμη σε ένα άτομο να επιτύχει το υψηλότερο πιθανό επίπεδο υγείας.
Ιστορική αναδρομή
Αρχαιότητα
Η Naturopathy (Φυσικοπαθητική ή Φυσιοπαθητική) είναι το αρχαιότερο γνωστό θεραπευτικό σύστημα.
Ο Ιπποκράτης είναι από τους πρώτους φυσικοπαθητικούς. Ανέφερε ότι μόνο η Φύση μπορεί να θεραπεύσει (Φύσις νούσων ιατρός) και ότι η αρμοδιότητα του γιατρού είναι να τη στηρίξει. Η φράση του «Οφελέειν μη βλάπτειν» (premum no nocere) είναι η βασική αρχή της Naturopathy. Οι αγιουρβεδικοί και κινέζοι γιατροί της αρχαιότητας μπορούν επίσης να θεωρηθούν φυσικοπαθητικοί.
Πριν τη συνθετική απομόνωση χημικών συστατικών, τα φαγητά, το νερό και τα βότανα χρησιμοποιούντο από πολλούς λαούς για ένα μεγάλο εύρος προβλημάτων. Για παράδειγμα, οι Κινέζοι χρησιμοποιούσαν τα φύκια 3000 χρόνια πριν για την υγεία του θυρεοειδούς. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι χρησιμοποιούσαν το συκώτι για τη νυχτερινή τύφλωση.
Νεότερη εποχή
Στη νεότερη εποχή οι ρίζες της naturopathy ανιχνεύονται στον 18ο αιώνα στη Γερμανία, όπου είχε αναπτυχθεί ένα θεραπευτικό σύστημα που ονομαζόταν “natur-heilkinde”. Στη Γερμανία επίσης ο καθολικός ιερέας Sebastan Kneipp ίδρυσε την περίφημη «Υδροθεραπεία» (Water Cure). Ο Dr. Benedict Lust, ο οποίος είχε αφεθεί να πεθάνει από φυματίωση, ζήτησε και έλαβε βοήθεια από τον Kneipp. Το 1892 ο Dr. Lust πήγε στις ΗΠΑ και θεωρείται πατέρας της Naturopathy στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Την ίδια περίοδο ιδρύθηκε στις ΗΠΑ και ένα παρόμοιο θεραπευτικό σύστημα από τον Dr. Jennings, η Orthopathy (Ορθοπαθητική), που είναι το κίνημα των υγιεινιστών. Έτσι ενώ η Naturopathy έχει ευρωπαϊκές καταβολές, η Orthopathy είχε καθαρά αμερικανική καταγωγή. Παρά το ότι ο Dr. Lust θεωρείται πατέρας της Naturopathy, η πραγματικότητα είναι ότι ο όρος Naturopathy επινοήθηκε στις ΗΠΑ από τον Dr. John Schell το 1895 και ο Dr. Lust εξαγόρασε τον όρο Naturopathy από τον Dr. Schell το 1900. Ο Dr. Lust ήταν ο ιδρυτής των καταστημάτων υγιεινών τροφών στην Αμερική και έλαβε το πτυχίο εκλεκτικής ιατρικής (Eclectic MD = μη συμβατικοί αμερικανοί γιατροί που χρησιμοποιούσαν βότανα για την αντιμετώπιση των ασθενειών) από το Ομοιοπαθητικό Ιατρικό Κολλέγιο. Μαθητής του Lust ήταν ο Dr. Hugo Wendell που είχε τους τίτλους «Φυσιοδίφης, Μαγνητοθεραπευτής, Οστεοπαθητικός». Το 1902 ο Dr. Lust ίδρυσε το πρώτο αμερικανικό κολλέγιο φυσικοπαθητικής ιατρικής στη Νέα Υόρκη.
Naturopathy
Η Naturopathy: Η μητέρα όλων των εναλλακτικών θεραπειών, από τη διατροφολογία, μέχρι την οστεοπαθητική και τη χειροπρακτική
Αυτοί σε ένα συνέδριο το 1901 διακήρυξαν ότι οι αφάρμακες θεραπευτικές μέθοδοι που περιλαμβάνουν τη διατροφολογία, τη βοτανοθεραπεία, την ψυχοθεραπεία, την ψυχανάλυση, τη θεραπεία του νου, την υπνοθεραπεία, τη μαγνητοθεραπεία, τον μεσμερισμό, την ομοιοπαθητική, τη βιοθεραπεία, τη βιοχημεία, την οστεοπαθητική, τη χειροπρακτική, την ηλεκτροθεραπεία, την ηλιοθεραπεία, τη χρωμοθεραπεία, τη φωτοθεραπεία, την υδροθεραπεία, το μασάζ και τη μηχανοθεραπεία, ανήκουν στη Naturopathy.
Η Naturopathy είναι ανώτερη από την ομοιοπαθητική
Η ομοιοπαθητική είναι ένα από τις θεραπευτικές μεθόδους με τις οποίες ασχολείται η Naturopathy. Επομένως η Naturopathy έχει μεγαλύτερο θεραπευτικό εύρος και αποτελεσματικότητα από ό, τι η ομοιοπαθητική.
Γέννηση, παρακμή και αναγέννηση
Η Naturopathy αναπτύχθηκε και άνθισε από το 1900 μέχρι το 1930. Μετά, με την ανακάλυψη των αντιβιοτικών και λόγω του ότι η Naturopathy δεν είχε την οικονομική υποστήριξη από φαρμακευτικές εταιρείες της εποχής, παρήκμασε. Η ιατρική νόμιζε ότι τα αντιβιοτικά ήταν η απάντηση στις ασθένειες, και έτσι οι φυσικές θεραπείες παραμερίστηκαν. Τις τελευταίες όμως δεκαετίες υπήρξε άνθιση της Naturopathy παγκοσμίως, κυρίως λόγω δύο παραγόντων: το αυξημένη ευαισθητοποίηση του κοινού για τον ρόλο της διατροφής και του τρόπου ζωής στις χρόνιες παθήσεις και η αποτυχία της κλασσικής ιατρικής να αντιμετωπίσει τις χρόνιες εκφυλιστικές παθήσεις.
Η Naturopathy σήμερα
Τις τελευταίες δεκαετίες έχουν αναπτυχθεί δύο μεγάλες σχολές/οπτικές Naturopathy. Η μία είναι ότι οι φυσικοπαθητικοί πρέπει να έχουν άδεια ως γιατροί (physicians) και είναι ένας τύπος γιατρών που χρησιμοποιούν βότανα, ομοιοπαθητική, χειρισμούς, διατροφή, συμπληρώματα, συμβουλευτική, συνταγογραφούμενα φάρμακα, ενέσεις και μερικές φορές μικροεγχειρήσεις. Αυτή η σχολή naturopathy χρησιμοποιεί διαγνωστικά κριτήρια παρόμοια με της κλασσικής ιατρικής. Στην Αμερική αυτού του είδους η ιατρική naturopathy διδάσκεται σε εγκεκριμένα πανεπιστήμια των ΗΠΑ και του Καναδά, όπως το Bastyr University. Η άλλη οπτική είναι ότι η Naturopathy είναι δημόσιο αγαθό και ότι οι φυσικοπαθητικοί δεν είναι γιατροί, χρησιμοποιούν μόνο φυσικές μεθόδους και δεν συνταγογραφούν φάρμακα ούτε εκτελούν εγχειρήσεις. Στην Αμερική αυτού του είδους η naturopathy ονομάζεται Traditional Naturopathy (Παραδοσιακή Φυσικοπαθητική) και διδάσκεται σε διάφορα κολλέγια. Στην Ευρώπη επιτρέπεται μόνο αυτού του είδους η Naturopathy, και γι’ αυτό τον λόγο δεν χρησιμοποιείται στην Ευρώπη ο όρος Traditional Naturopathy, αφού δεν έχει να διακριθεί από την Ιατρική Naturopathy. Το πιο κορυφαίο κολλέγιο Naturopathy στην Ευρώπη είναι το College of Naturopathic Medicine στη Μεγάλη Βρετανία.
Η Naturopathy ως ιατρική διδάσκεται σε 6 αναγνωρισμένα πανεπιστήμια της Βόρειας Αμερικής (ΗΠΑ και Καναδά) και οι απόφοιτοι αυτών των πανεπιστημίων ονομάζονται naturopathic physicians.. Η Naturopathy διδάσκεται επίσης ως θεραπευτικό σύστημα (και όχι ως ιατρική) σε πολλές πολιτείες των ΗΠΑ, στη Μ. Βρετανία, στην Αυστραλία, στη Ν. Ζηλανδία, στις Ινδίες, και σε πολλές χώρες της ΕΕ, όπως στη Γαλλία, στην Ιταλία και στη Γερμανία, και οι συγκεκριμένοι επαγγελματίες υγείας δεν είναι naturopathic physicians, αλλά naturopathic practitioners και έχουν το νόμιμο δικαίωμα εξασκήσεως του επαγγέλματός τους ιδιωτικά ως σύμβουλοι διατροφής και υγείας ή να εργάζονται σε καταστήματα υγιεινών τροφών, ως συγγραφείς βιβλίων υγείας κ.λπ .
Η φιλοσοφία της Naturopathy
Η Naturopathy βασίζεται στις παρακάτω αρχές:
- Πρώτα να μην βλάψω primum no nocere
Οι φυσικοπαθητικοί επιδιώκουν να μην βλάψουν με την ιατρική αγωγή, εφαρμόζοντας ασφαλείς και αποτελεσματικές φυσικές θεραπείες.
- Η φύση έχει θεραπευτικές δυνάμεις vis medica-trix naturae
Οι φυσικοπαθητικοί πιστεύουν ότι το σώμα έχει δυνατότητα αυτοθεραπείας. Είναι ο ρόλος του φυσικοπαθητικού να διευκολύνει και να ενισχύσει αυτή τη διαδικασία με τη βοήθει φυσικών, μη τοξικών θεραπειών.
- Εξακρίβωση και θεραπεία της αιτίας tolle causam
Οι φυσικοπαθητικοί εκπαιδεύονται να αναζητούν τις βαθύτερες αιτίες των ασθενειών αντί απλώς να καταστέλλουν τα συμπτώματα. Τα συμπτώματα θεωρούνται ως εκφράσεις της προσπάθειας του σώματος να θεραπευτεί, ενώ οι αιτίες μπορεί να προέρχονται φυσικά και νοητικά-συναισθηματικά επίπεδα.
- Θεραπεία του ατόμου ως ολότητα
Οι φυσικοπαθητικοί εκπαιδεύονται να βλέπουν το άτομο ως ολότητα, αποτελούμενη από ένα σύνθετο σύνολο φυσικών, νοητικο-συναισθηματικών, ψυχικών, κοινωνικών και άλλων παραγόντων.
- Ο γιατρός-θεραπευτής ως δάσκαλος
Οι φυσικοπαθητικοί είναι κυρίως δάσκαλοι (εξού και Doctor of Naturopathy, από το λατινικό doceo που σημαίνει διδάσκω), εκπαιδεύοντας, ενισχύοντας και παρακινώντας τους ασθενείς να αποκτήσουν περισσότερη προσωπική υπευθυνότητα για την υγεία τους υιοθετώντας μια υγιή στάση, έναν υγιεινό τρόπο ζωής και μια υγιεινή διατροφή.
- Η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία
Οι φυσικοπαθητικοί εφαρμόζουν προληπτική ιατρική. Η πρόληψη της ασθένειας επιτυγχάνεται μέσω εκπαίδευσης και ενθάρρυνσης για συνήθειες ζωής που υποστηρίζουν την υγεία και προλαμβάνουν τις ασθένειες. Η πρόληψη της Naturopathy δεν έχει καμμιά σχέση με την πρόληψη όπως την εννοεί η κλασσική ιατρική. Ενώ η κλασσική ιατρική συνιστά κολονοσκόπηση ή μαστογραφία για την «πρόληψη» του καρκίνου του εντέρου ή του μαστού, η Naturopathy διδάσκει πώς να μειώσει κάποιος την πιθανότητα να προσβληθεί από καρκίνο του εντέρου και του μαστού. Η κολονοσκόπηση κι η μαστογραφία θα δείξουν αν υπάρχει ήδη παθολογία.
Θεραπευτικές μεθόδους που χρησιμοποιούν οι φυσικοπαθητικοί
Οι φυσικοπαθητικοί εφαρμόζουν μια ποικιλία θεραπευτικών μεθόδων, όπως κλινική διατροφή, βοτανική ιατρική, ομοιοπαθητική, παραδοσιακή κινεζική ιατρική και βελονισμό, υδροθεραπεία , φυσικοθεραπεία (όπως διαθερμία και άλλες ηλεκτρομαγνητικές μεθόδους, θεραπευτικές ασκήσεις, μασάζ, τεχνικές κινητοποίησης και ακινητοποίησης αρθρώσεων κ.λπ), συμβουλευτική και άλλες ψυχοθεραπείες και μικροεγχειρήσεις (όπως συρραφή τραυμάτων, αφαίρεση κρεατοελιών). Μικροεγχειρήσεις επιτρέπεται να κάνουν οι φυσικοπαθητικοί σε όσες χώρες επιτρέπεται να δρουν ως γιατροί, όπως σε ορισμένες πολιτείες της Αμερικής και στον Καναδά. Στην Ευρώπη οι φυσικοπαθητικοί δεν επιτρέπεται να εφαρμόζουν τέτοιου είδους ιατρικές πράξεις. Σε ορισμένες πολιτείες της Αμερικής, όπως στο Όρεγκον και στην Ουάσιγκτον, οι φυσικοπαθητικοί έχουν το δικαίωμα να συνταγογραφούν ορμόνες (κορτικοστεροειδή, οιστρογόνα, θυροξίνη κ.λπ.) και αντιβιοτικά. Στις ΗΠΑ οι φυσικοπαθητικοί ειδικεύονται και σε εξειδικευμένους ιατρικούς κλάδους, όπως φυσικοπαθητική παιδιατρική και φυσικοπαθητική ογκολογία.
Απάντηση σε άρθρο της Wikipedia για τη Naturopathy
Η Wikipedia στρέφεται εναντίον όλων των εναλλακτικών θεραπειών, για αυτό και στο λήμμα Naturopthy αναφέρει ότι εφαρμόζει ψευδοεπιστημονικές θεραπευτικές μεθόδους. Πλην τούτου, η Wikipedia είναι αμερικανοκινούμενη και αναφέρεται στην αμερικανική naturopathy, η οποία προσπαθεί να νομιμοποιηθεί σε όλες τις ΗΠΑ ως ιατρική. [Σε όλο τον κόσμο οι Naturopaths είναι θεραπευτές, πιο ψαγμένοι διατροφολόγοι, μόνο στον Καναδά, σε μερικές πολιτείες των ΗΠΑ και στη Νότια Αφρική οι Naturopaths αναγνωρίζονται ως γιατροί.] Έτσι τα ιατρικά άρθρα της Wikipedia που γράφονται από σκληροπυρηνικούς αμερικανούς γιατρούς επιτίθενται στη Naturopathy επειδή οι συγκεκριμένοι γιατροί δεν θέλουν να αναγνωριστεί η Naturopathy ως ιατρικό σύστημα. Αυτό για να σπάσει και ο μύθος ότι δήθεν τα άρθρα της Wikipedia τα γράφουμε εμείς οι αναγνώστες της. Η Wikipedia εξυπηρετεί σκοπιμότητες.
Το άρθρο της Wikipedia κατηγορεί τη Naturopathy επειδή υποστηρίζει τον βιταλισμό. Τι σημαίνει βιταλισμός; Η βασική αρχή της Naturopathy είναι ότι αν δώσεις στον οργανισμό τις κατάλληλες προϋποθέσεις (σωστή διατροφή, καθαρός αέρας, αποφυγή τοξικών περιβαλλοντικών παραγόντων, αποκατάσταση των διατροφικών ελλείψεων με ειδικά διατροφικά συμπληρώματα, χρήση φυτοθεραπείας, καταπολέμηση των ελευθέρων ριζών με αντιοξειδωτικά, αποκατάσταση της εντερικής χλωρίδας, υποστήριξη της ηπατικής λειτουργίας, γυμναστική, θετική σκέψη και σωστός ύπνος), ο οργανισμός θα έρθει σε ισορροπία, θα επέλθει η ομοιόσταση και άρα η ίαση. Η Naturopathy διεγείρει δηλαδή τις εσωτερικές αυτοθεραπευτικές δυνάμεις του σώματος, την αυτοΐαση. Μα το ίδιο κάνει και η κάνναβη. Διεγείρει το ενδοκανναβινοειδές σύστημα του ανθρώπινου οργανισμού, και επέρχεται η ομοιόσταση, και άρα η ίαση. Η κάνναβη δεν δρα βάσει των αρχών της συμβατικής ιατρικής, όπως τα χημικά φάρμακα που επεμβαίνουν στις φυσιολογικές λειτουργίες του ανθρώπινου σώματος, αλλά δρα βάσει των αρχών της φυσικοπαθητικής διατροφής και της παραδοσιακής ιατρικής και της βοτανολογίας.
Είναι το ολιγότερο αστείο να λέγεται ότι οι Naturopaths είναι τσαρλατάνοι, όταν οι Naturopaths έχουν ανώτερη εκπαίδευση από π.χ. τους διαιτολόγους. Δηλαδή οι διαιτολόγοι που έχουν λιγότερες γνώσεις από τους Naturopaths (π.χ. οι διαιτολόγοι δεν διδάσκονται ανατομία) είναι επιστήμονες και οι Naturopaths είναι τσαρλατάνοι; Είναι αστείο επίσης να λέγεται ότι οι Naturopaths είναι επικίνδυνοι για τους ασθενείς. Δεν υπάρχει καμμιά αναφορά βλάβης ασθενών από τους φυσικοπαθητικούς. Αντίθετα, χιλιάδες άνθρωποι βλάπτονται από τους κλασσικούς γιατρούς και η κλασσική ιατρική είναι η 3η αιτία θανάτου στις ΗΠΑ, όπως μπορείτε να διαβάσετε στο δημοσίευμα της Independent με τίτλο “The third highest cause of death in the United States is mistakes by medical staff” https://www.independent.co.uk/life-style/health-and-families/health-news/medical-mistakes-errors-hospitals-doctors-death-rates-united-states-a7011841.html ή στο δημοσίευμα του CNN με τίτλο “ Medical errors may be 3rd leading cause of death in U.S” https://edition.cnn.com/2016/05/03/health/medical-error-a-leading-cause-of-death/index.html.
Η Naturopathy δεν είναι μόδα αλλά μια επιστήμη με πάνω από 100 χρόνια ιστορία
Η Naturopathy δεν είναι μόδα, υπάρχει από το 1850 περίπου. Παρουσιάζω φωτογραφίες της απόφασης του Αμερικανικού Κογκρέσου του 1931 για τη νομιμοποίηση της Naturopathy, όπου μεταξύ άλλων έγραφε: «Η Naturopathy (Φυσικοπαθητική) δεν είναι εφεύρεση κάποιου ανθρώπινου μυαλού. Η καταγωγή της δεν είναι σε κάποια συγκεκριμένη ημερομηνία, αλλά είναι η συσσώρευση της γνώσης σχετικής με τις φυσικές μεθόδους της ζωής και της θεραπείας δια μέσου των αιώνων. Η Naturopathy είναι κάτι πέρα από ένα σύστημα θεραπείας των πόνων. ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ. Η NATUROPATHY ΕΙΝΑΙ Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΙΑΣΗΣ που στηρίζει τη θεραπεία όλων των φυσιολογικών λειτουργιών και των ανώμαλων συνθηκών του σώματος στους φυσικούς νόμους που διέπουν το σώμα». Η Naturopathy έχει ηλικία 100 περίπου χρόνων, παρόμοια χρονική διάρκεια με την επιστήμη της ψυχολογίας/ψυχανάλυσης και την επιστήμη της οστεοπαθητικής. Συνεπώς η Naturopathy είναι η ανώτερη επιστήμη της ζωής και της ίασης, όπως διακηρύσσει το Αμερικανικό Κογκρέσο.
Trinity School of Natural Health
Οργανισμοί Naturopathy ανά τον κόσμο
WORLD NATUROPATHIC FEDERATION http://worldnaturopathicfederation.org/
American Association of Naturopathic Physicians https://www.naturopathic.org/
American Naturopathic Medical Association https://www.anma.org/
National Associations for Naturopathic Doctors https://aanmc.org/national-associations/
Association of Naturopathic Practitioners (UK) https://www.theanp.co.uk/
The British Naturopathic Association https://www.gcrn.org.uk/the-british-naturopathic-association/
General Naturopathic Council https://www.gncouncil.co.uk/online/
European Federation of Naturopaths http://www.naturopathy-union.eu/en/naturopathy/
Naturopathic Nutrition Association https://www.nna-uk.com/
Canadian Association of Naturopathic Doctors https://www.cand.ca/
Australian Naturopathic Practitioners Association https://anpa.asn.au/
Naturopaths of New Zealand https://naturopath.org.nz/
South African Naturopathy Association https://www.facebook.com/SouthAfricanNaturopathyAssociation/ https://www.uwc.ac.za/Faculties/CHS/SoNM/Pages/Naturopathy.aspx
New York Association of Naturopathic Physicians http://www.nyanp.org/
Arizona Naturopathic Medical Association http://www.aznma.org/
California Naturopathic Doctors Association https://www.calnd.org/
Ο κατάλογος θα μπορούσε να συνεχιστεί…
Η αναγνώριση της Naturopathy στην Ελλάδα
Στη χώρα μας δυστυχώς η Naturopathy δεν αναγνωρίζεται. Στην Ελλάδα επικρατεί η υποστήριξη των συμφερόντων των συνδικαλιστών, η μη αναγνώριση πτυχιούχων υγείας άλλων χωρών, η μη αναγνώριση ιδιωτικών πανεπιστημίων και η μη αναγνώριση των εναλλακτικών θεραπειών, σε πλήρη αντίθεση με όλες σχεδόν τις χώρες της ΕΕ. Η Ελλάδα είναι ευρωπαϊκή χώρα, είναι το λίκνον του Ευρωπαϊκού πολιτισμού, η Naturopathy είναι ιατρική γνησίως ελληνική, νεοϊπποκρατικό κίνημα υγείας, και θα επικρατήσει και στη χώρα μας.
Στην Ελλάδα δημιουργήθηκε ο Πανελλήνιος Σύλλογο Φυσιοπαθητικών https://www.facebook.com/PASYFY.GR/. Στόχος του ΠΑ.ΣΥ.ΦΥ είναι η προσέλκυση νέων μελών καθώς και η δημιουργία “εκκολαπτηρίου” νέων επιστημόνων -Σχολές-Πανεπιστήμια, πράγμα που υφίσταται σε πολλές χώρες του εξωτερικού. Η συνεχής προβολή της Φυσιοπαθητικής και η ενημέρωση του κοινού με την δημιουργία ιστοσελίδας, ΜΜΕ, διαλέξεων κλπ, καθώς επίσης συζητήθηκαν και οι μελλοντικές δυνατότητες της Φυσιοπαθητικής στην δημιουργία Σύγχρονων Ασκληπιείων, Κέντρων Φυσιοπαθητικού Ιατροτουρισμού, και η πιθανή μελλοντική συμμετοχή της Φυσιοπαθητικής και στην δευτεροβάθμια φροντίδα υγείας.
ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟ ΣΩΜΑΤΕΙΟ Ε.Σ.Σ.Ι.Α.Σ (Επαγγελματικό Σωματείο Συμπληρωματικής Ιατρικής και Ανθρωπιστικών Σπουδών)
Το Ε.Σ.Σ.Ι.Α.Σ. δημιουργήθηκε πρόσφατα και τελεί υπό την αιγίδα του REFORMED με έδρα τις Βρυξέλες και που ασχολείται για την αναγνώριση της Φυσικοπαθητικής (Naturopathy) σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Αυτά για όσους έχουν ψευδαισθήσεις ότι δεν θα αναγνωριστεί η Φυσικοπαθητική. https://www.essias.gr/
Μάριος Δημόπουλος
Φυσικοπαθητικός (Doctor of Naturopathy)-Διατροφοπαθητικός-Συγγραφέας
Υποψήφιος PhD in Integrative Medicine
Μέλος της American Naturopathic Medical Association
Μέλος του American Council of Applied Clinical Nutrition
Μέλος του American Association of Drugless Practitioners
Μέλος του American Association of Nutritional Consultants
Μέλος του Canadian Association of Natural Nutritional Practitioners
Μέλος της Association for Natural Medicine in Europe
Μέλος της Society of Complementary Alternative and Holistic Practitioners
Μέλος του Επαγγελματικού Σωματείου Συμπληρωματικής Ιατρικής και Ανθρωπιστικών Επιστημών (Ε.Σ.Σ.Ι.Α.Σ.)
