Θειαμίνη

Η θειαμίνη είναι ένας ακρογωνιαίος λίθος στην έννοια της «μεταβολικής αναζωογόνησης», μια προσέγγιση που βασίζεται στην ιδέα ότι μόλις αναπτυχθεί σοβαρή ή κρίσιμη ασθένεια, δημιουργούνται πολλαπλές ελλείψεις σε βασικές βιταμίνες και ορμόνες μέσω της «κατανάλωσης» που προκαλείται από τις προσπάθειες του σώματος να καταπολεμήσει την προσβολή. ή εισβολέας. Η άμεση και επιθετική αναπλήρωση τέτοιων ουσιών είναι κρίσιμη για την ενίσχυση της ικανότητας του ανοσοποιητικού συστήματος να διατηρεί την ισορροπία και να αποτρέπει την έναρξη της πολυοργανικής ανεπάρκειας. Οι παρακάτω μελέτες περιγράφουν λεπτομερώς τις κρίσιμες λειτουργίες της θειαμίνης, τις βλαβερές συνέπειες και την υψηλή συχνότητα της ανεπάρκειας θειαμίνης, και περιλαμβάνουν επίσης αρκετές βασικές μελέτες που καταδεικνύουν βελτιώσεις στην επιβίωση με επιθετική αναπλήρωση θειαμίνης.

Πριν λίγους μήνες έγινε προδημοσίευση μιας μελέτης στο Research Square με τίτλο “Evaluation of Thiamine as Adjunctive Therapy in COVID-19 Critically Ill Patients: A Multicenter Propensity Score Matched Study” (Αξιολόγηση της θειαμίνης ως συμπληρωματικής θεραπείας σε κρίσιμα πάσχοντες ασθενείς με COVID-19: Πολυκεντρική μελέτη αντιστοιχισμένης βαθμολογίας τάσης) (1). Τα αποτελέσματα της μελέτης ήταν τα εξής: «Συνολικά 738 βαρέως πάσχοντες ασθενείς με COVID-19 είχαν εισαχθεί σε ΜΕΘ των δύο κρατικών νοσοκομείων που περιλαμβάνονται στη μελέτη. Η θειαμίνη χορηγήθηκε σε 88 ασθενείς, ενώ 650 ασθενείς δεν έλαβαν θειαμίνη. Συνολικά 166 ασθενείς συμπεριλήφθηκαν μετά από αντιστοίχιση βαθμολογίας τάσης χρησιμοποιώντας βασικές βαθμολογίες σοβαρότητας (δηλ. APACHE II, βαθμολογία SOFA, βαθμολογίες NUTRIC), συστηματική χρήση κορτικοστεροειδών και κέντρα μελέτης 22. Η διάμεση δόση (Q1, Q3) θειαμίνης που δόθηκε ανά ημέρα ήταν 100 mg (50, 200) με διάμεση διάρκεια (ημέρες) 7 (5, 12)… Υπήρχαν 14 ασθενείς (18,4%) που πέθαναν κατά τη διάρκεια της παραμονής τους στη ΜΕΘ μεταξύ της ομάδας θειαμίνης, σε σύγκριση με 29 ασθενείς (38,7%) στην άλλη ομάδα. Με άλλα λόγια, οι ασθενείς που χρησιμοποίησαν θειαμίνη ως συμπληρωματική θεραπεία κατά τη διάρκεια της παραμονής τους στη ΜΕΘ είχαν χαμηλότερη θνησιμότητα 30 ημερών στη ΜΕΘ κατά 55 % (OR (95%CI): 0,45 (0,22, 0,94), p-value = 0,03). Επιπλέον, η χρήση θειαμίνης συσχετίστηκε σημαντικά με χαμηλότερη ενδονοσοκομειακή θνησιμότητα κατά 51% (OR (95%CI): 0,49 (0,25 ,0,97), p-value = 0,04). Οι συνολικές πιθανότητες επιβίωσης ήταν υψηλότερες κατά τη διάρκεια της παραμονής στο νοσοκομείο μεταξύ των ασθενών που έλαβαν θειαμίνη πριν και μετά την αντιστοίχιση της βαθμολογίας τάσης… Επιπλέον, οι ασθενείς που έλαβαν θειαμίνη ως συμπληρωματική θεραπεία είχαν λιγότερες πιθανότητες να εμφανίσουν θρόμβωση κατά τη διάρκεια της παραμονής τους στη ΜΕΘ κατά 81 % (OR (95%CI): 0,19 (0,040,0,884), p-value=0,034)».

Σε άρθρο που δημοσιεύθηκε στο Maturitas με τίτλο “Be well: A potential role for vitamin B in COVID-19” (Να είστε καλά: Ένας πιθανός ρόλος της βιταμίνης Β στον COVID-19) (2) αναφέρονται για τη θειαμίνη τα εξής: «Η θειαμίνη μπορεί να βελτιώσει τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τον κίνδυνο για διαβήτη τύπου 2, καρδιαγγειακές παθήσεις, διαταραχές που σχετίζονται με τη γήρανση, νεφρική νόσο, καρκίνο, ψυχικές διαταραχές και νευροεκφυλιστικές διαταραχές. Η ανεπάρκεια θειαμίνης επηρεάζει το καρδιαγγειακό σύστημα, προκαλεί νευροφλεγμονή, αυξάνει τη φλεγμονή και οδηγεί σε ανώμαλες αποκρίσεις αντισωμάτων. Καθώς τα αντισώματα, και κυρίως τα Τ-κύτταρα, απαιτούνται για την εξάλειψη του ιού SARS-CoV-2, η ανεπάρκεια θειαμίνης μπορεί ενδεχομένως να οδηγήσει σε ανεπαρκείς αποκρίσεις αντισωμάτων και στη συνέχεια σε πιο σοβαρά συμπτώματα. Ως εκ τούτου, τα επαρκή επίπεδα θειαμίνης είναι πιθανό να βοηθήσουν στις κατάλληλες ανοσολογικές αποκρίσεις κατά τη διάρκεια της μόλυνσης από SARS-CoV-2. Επιπλέον, τα συμπτώματα του COVID-19 μοιάζουν πολύ με τη νόσο του υψομέτρου και το πνευμονικό οίδημα σε μεγάλο υψόμετρο. Η ακεταζολαμίδη συνταγογραφείται συνήθως για την πρόληψη της ασθένειας μεγάλου υψόμετρου και του πνευμονικού οιδήματος μέσω της αναχαίτισης των ισοενζύμων της καρβονικής ανυδράσης και στη συνέχεια αυξάνει τα επίπεδα οξυγόνου. Η θειαμίνη λειτουργεί επίσης ως αναστολέας του ισοενζύμου της καρβονικής ανυδράσης. Ως εκ τούτου, οι υψηλές δόσεις θειαμίνης που χορηγούνται σε άτομα σε πρώιμα στάδια του COVID-19 θα μπορούσαν ενδεχομένως να περιορίσουν την υποξία και να μειώσουν τη νοσηλεία. Απαιτείται περαιτέρω έρευνα για να καθοριστεί εάν η χορήγηση υψηλών δόσεων θειαμίνης θα μπορούσε να συμβάλει στη θεραπεία ασθενών με COVID-19».

Η εγκεφαλοπάθεια είναι μια από τις πιο συχνές νευρολογικές επιπλοκές ασθενών με σοβαρή νόσο COVID-19. Η καταιγίδα και η σήψη κυτοκινών, οι υπερκαταβολικές καταστάσεις, η χρήση φουροσεμίδης και η διαλυτική θεραπεία αντιπροσωπεύουν παράγοντες κινδύνου για ανεπάρκεια θειαμίνης και εντοπίζονται επίσης σε ασθενείς με σοβαρό COVID-19. Σε μια μελέτη οι ερευνητές ανέφεραν κλινικά και νευρολογικά ευρήματα 15 ασθενών με εγκεφαλοπάθεια Wernicke (WE) που σχετίζεται με τον COVID-19 και την ανταπόκρισή τους στη θεραπεία με ενδοφλέβια θειαμίνη (3). Όλοι οι ασθενείς με COVID-19 είχαν σημαντική βελτίωση των νευρολογικών εκδηλώσεων μεταξύ δύο έως πέντε ημερών μετά την ενδοφλέβια χορήγηση θειαμίνης. Έντεκα ασθενείς (73%) είχαν καλή νευρολογική έκβαση κατά την έξοδο από το νοσοκομείο και μόνο δύο ασθενείς (13%) πέθαναν. Αυτή η σειρά περιπτώσεων υποδηλώνει ότι η ανεπάρκεια θειαμίνης μπορεί να είναι μια αιτιολογία εγκεφαλοπάθειας σε σοβαρούς ασθενείς με COVID-19 και η θεραπεία της μπορεί να αντιπροσωπεύει μια απάντηση ασφάλειας και χαμηλού κόστους για τη μείωση της νευρολογικής επιβάρυνσης. Ομοίως έχει δείξει και άλλη μελέτη (4).

Ενδοφλέβια βιταμίνη C

Στην αρχή της πανδημίας είχα δημοσιεύσει άρθρα για την ενδοφλέβια βιταμίνη C ως θεραπεία για τον COVID-19. Τα άρθρα μου μπορείτε να τα διαβάσετε εδώ https://mariosdimopoulos.com/epidimies/endoflevia-kai-stomatiki-xorigisi-vitaminis-c-gia-ti-therapeia-tou-koronoiou/ εδώ https://mariosdimopoulos.com/epidimies/i-kina-dieksagei-kliniki-dokimi-me-endoflevia-vitamini-c-gia-ti-therapeia-asthenon-me-koronoio/ και εδώ https://mariosdimopoulos.com/epidimies/nosokomeia-tis-neas-yorkis-therapevoun-astheneis-me-koronoio-me-ipsiles-doseis-vitaminis-c/. Στο σημερινό μου άρθρο παρουσιάζω και άλλες μελέτες που επιβεβαιώνουν τη δράση της βιταμίνης C ως θεραπείας για τον COVID-19.

Τον Νοέμβριο-Δεκέμβριο του 2020 δημοσιεύθηκε μελέτη στο περιοδικό Nutrition με τίτλο “Vitamin C as prophylaxis and adjunctive medical treatment for COVID-19?” (Η βιταμίνη C ως προφύλαξη και συμπληρωματική ιατρική θεραπεία για το COVID-19;) (5). Στην περίληψη της μελέτης αναφέρονται τα εξής: «Το σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο κορονοϊός 2 προκαλεί τη δυνητικά θανατηφόρα νόσο του κορονοϊού 2019 (COVID-19). Ήδη κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης του σοβαρού οξέος αναπνευστικού συνδρόμου κορονοϊού 1, προτάθηκε η χρήση βιταμίνης C. Πολλοί ασθενείς με σοβαρό COVID-19 έχουν αυξημένα επίπεδα των μεσολαβητών ιντερλευκίνης-6 και ενδοθηλίνης-1. Αυτοί οι μεσολαβητές μπορεί να εξηγήσουν την ηλικιακή εξάρτηση της πνευμονίας COVID-19, την υπεροχή ανδρών και παχύσαρκων ή υπερτασικών ασθενών, καθώς και έγχρωμων ατόμων και καπνιστών. Υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι η βιταμίνη C σε υψηλές δόσεις μπορεί να μειώσει αυτούς τους μεσολαβητές. Η βιταμίνη C είναι φθηνή και ασφαλής. Ως εκ τούτου, η χρήση μιας σχετικά χαμηλής δόσης βιταμίνης C ως προφύλαξη και σε περιπτώσεις σοβαρού COVID-19, ένα (ενδοφλέβιο) σχήμα υψηλής δόσης μπορεί να είναι ευεργετικό. Οι συνεχιζόμενες κλινικές δοκιμές αναμένεται να παρέχουν πιο οριστικά στοιχεία».

Στο κυρίως άρθρο της μελέτης αναγράφονται τα εξής: «Περισσότερες από 10 νέες κλινικές δοκιμές που σχετίζονται με τον COVID-19 έχουν ξεκινήσει ή έχουν ανακοινωθεί από τον Φεβρουάριο του 2020 για τη διερεύνηση της θεραπευτικής επίδρασης της βιταμίνης C μόνης ή σε συνδυασμό με μία ή περισσότερες άλλες ουσίες (π.χ. βιταμίνη D, ψευδάργυρος [γλυκονικός], υδροξυχλωροκίνη [θειική] και αζιθρομυκίνη). Για παράδειγμα, βρίσκεται σε εξέλιξη μια κλινική δοκιμή στην οποία η βιταμίνη C (6 έως 12 g/ημέρα) χορηγείται ενδοφλεβίως για μέτριες και σοβαρές περιπτώσεις πνευμονίας COVID-19. Το πώς καθορίστηκαν τα εύρη δόσης σε αυτές τις διαφορετικές μελέτες δεν είναι πάντα σαφές. Ωστόσο, μια πρόσφατη ανασκόπηση υποδηλώνει ότι (πολύ) υψηλότερες ενδοφλέβιες δόσεις βιταμίνης C μπορεί να είναι απαραίτητες για τη μείωση των καταιγίδων κυτοκινών στο σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας». Η μελέτη για το ότι οι υψηλές δόσεις βιταμίνης C αποτρέπουν την καταιγίδα κυτοκινών στο σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας δημοσιεύτηκε στο περιοδικό PharmaNutrition το 2020 (6).

Στις 18 Ιανουαρίου του 2021 ένας από τους πιο ειδικούς στη βιταμίνη C, ο Harri Hemila του πανεπιστημίου του Ελσίνκι στη Φινλανδία, δημοσίευσε στο περιοδικό Frontiers in Medicine μελέτη με τίτλο “Vitamin C and COVID-19” (7). Ας δούμε την περίληψη της μελέτης: «Σε πολυάριθμες μελέτες σε ζώα, η βιταμίνη C έχει αποτρέψει και ανακουφίσει τις ιογενείς και βακτηριακές λοιμώξεις. Σε μερικές δεκάδες ελεγχόμενες με εικονικό φάρμακο δοκιμές με ανθρώπους, η βιταμίνη C έχει συντομεύσει τις λοιμώξεις που προκαλούνται από ιούς του αναπνευστικού, γεγονός που δείχνει ότι η βιταμίνη μπορεί επίσης να επηρεάσει τις ιογενείς λοιμώξεις στον άνθρωπο. Σε βαρέως πάσχοντες ασθενείς, τα επίπεδα βιταμίνης C στο πλάσμα είναι συνήθως πολύ χαμηλά. Απαιτούνται δόσεις γραμμαρίων βιταμίνης C για να αυξηθούν τα επίπεδα βιταμίνης C στο πλάσμα των βαρέως πασχόντων ασθενών στα επίπεδα των απλών υγιών ανθρώπων. Μια μετα-ανάλυση 12 δοκιμών με 1.766 ασθενείς υπολόγισε ότι η βιταμίνη C μείωσε τη διάρκεια της παραμονής στη ΜΕΘ κατά μέσο όρο κατά 8%. Μια άλλη μετα-ανάλυση διαπίστωσε ότι η βιταμίνη C μείωσε τη διάρκεια του μηχανικού αερισμού σε ασθενείς ΜΕΘ. Δύο τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες με εικονικό φάρμακο δοκιμές βρήκαν στατιστικά σημαντική μείωση στη θνησιμότητα των ασθενών με σήψη. Θα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι επιδράσεις της βιταμίνης C στο σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας (ARDS) που συχνά περιπλέκει την πνευμονία COVID-19. Η βιταμίνη C είναι ένα ασφαλές και φθηνό βασικό θρεπτικό συστατικό».

Από τη μελέτη αυτή αξίζουν να αναφερθούν τα παρακάτω:

Υπάρχουν πολλές ενδείξεις ότι οι βαρέως πάσχοντες ασθενείς έχουν μειωμένα επίπεδα βιταμίνης C στο πλάσμα, γεγονός που εξηγείται από την αυξημένη εξάντληση της βιταμίνης στο σώμα τους, έτσι ώστε το ένα τρίτο των ασθενών της ΜΕΘ μπορεί να έχει τόσο χαμηλά επίπεδα βιταμίνης C όσο οι ασθενείς με έλλειψη βιταμίνης C (8-9). Συγκεκριμένα, μια έρευνα διαπίστωσε ότι από τους 18 ασθενείς με COVID-19, οι 17 είχαν μη ανιχνεύσιμα επίπεδα βιταμίνης C και ένας ασθενής είχε πολύ χαμηλό επίπεδο (10). Μια άλλη μελέτη ανέφερε επίσης χαμηλά επίπεδα βιταμίνης C στο πλάσμα σε ασθενείς με COVID-19 και οι μη επιζώντες είχαν το μισό επίπεδο πλάσματος από τους επιζώντες (11). Αν και 0,1 γρ/ημέρα βιταμίνης C μπορεί να διατηρήσει κανονικά επίπεδα στο πλάσμα σε υγιή άτομα (12), οι ασθενείς με βαριά πάθηση χρειάζονται πολύ υψηλότερες δόσεις (2-3 γρ/ημέρα) για να αυξήσουν τα επίπεδα βιταμίνης C στο πλάσμα στο συνηθισμένο εύρος (8, 13). Ως εκ τούτου, θα ήταν λογικό να εξετάζονται τα επίπεδα βιταμίνης C στο πλάσμα σε ασθενείς ΜΕΘ και να χορηγείται βιταμίνη C σε άτομα με χαμηλά επίπεδα.

Ο Hemila στην προαναφερθείσα μελέτη του αναφέρει ότι: Μια μετα-ανάλυση 12 ελεγχόμενων δοκιμών με 1.766 ασθενείς διαπίστωσε ότι η βιταμίνη C είχε συντομεύσει την παραμονή στη ΜΕΘ κατά μέσο όρο κατά 8% (8). Μια άλλη μετα-ανάλυση οκτώ δοκιμών διαπίστωσε ότι η βιταμίνη C μείωσε τη διάρκεια του μηχανικού αερισμού σε ασθενείς που χρειάζονταν τον μεγαλύτερο αερισμό (14). Επιπλέον, οι Zabet et al. (15) ανέφεραν ότι η βιταμίνη C μείωσε τη θνησιμότητα σε 28 ασθενείς με σήψη κατά 78% (P = 0,01, με βάση το 2/14 έναντι 9/14) και οι Fowler et al. (16) ανέφεραν ότι η βιταμίνη C μείωσε τη θνησιμότητα σε 167 ασθενείς με σήψη και ARDS κατά 35% (P = 0,01, με βάση 25/84 έναντι 38/83). Μια εκ νέου ανάλυση της τελευταίας δοκιμής έδειξε ότι κατά τη διάρκεια της χορήγησης βιταμίνης C 4 ημερών, η θνησιμότητα μειώθηκε στην ομάδα της βιταμίνης C με RR = 0,19 (95% CI 0,06–0,55) (17). Κατά τη διάρκεια της παρέμβασης των 4 ημερών, ο αριθμός που χρειαζόταν για θεραπεία ήταν 5,5 (95% CI 3,5–12,5), που σημαίνει ότι ένας θάνατος προλήφθηκε σε πέντε έως έξι ασθενείς από τη βιταμίνη C (17).

Ο Hemila στην προαναφερθείσα μελέτη του στο Frontiers in Medicine αναφέρει: «Για ασθενείς που πάσχουν από λοίμωξη από ιό του αναπνευστικού, 6-8 γρ/ημέρα από του στόματος βιταμίνης C ήταν σημαντικά πιο αποτελεσματικά από 3-4 γρ/ημέρα. Στις πρόσφατες μελέτες με ασθενείς με σήψη και με σήψη και ARDS, οι δόσεις της ενδοφλέβιας βιταμίνης C ήταν 7–16 γρ/ημέρα για 3–4 ημέρες».

Ομοίως και ο Richard Cheng δημοσίευσε στο Medicine in drug Discovery άρθρο με τίτλο “Can early and high intravenous dose of vitamin C prevent and treat coronavirus disease 2019 (COVID-19)?” (Μπορεί η έγκαιρη και υψηλή ενδοφλέβια δόση βιταμίνης C να αποτρέψει και να θεραπεύσει τη νόσο του κορονοϊού 2019 (COVID-19)) (18). Επίσης στην αρχή της πανδημίας επιστήμονες δημοσίευσαν μια μελέτη στο Journal of Global Antimicrobial Resistance άρθρο με τίτλο “Possible application of high-dose vitamin C in the prevention and therapy of coronavirus infection” (Πιθανή εφαρμογή υψηλής δόσης βιταμίνης C στην πρόληψη και θεραπεία της λοίμωξης από κορονοϊό), όπου μεταξύ άλλων γράφουν: «Δεδομένης της έλλειψης αποτελεσματικών και ασφαλών αντιικών φαρμάκων για τους κορονοϊούς, θα πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή στην υποστήριξη της ανοσολογικής άμυνας του ξενιστή, της κυτταροπροστασίας και της ανοσορύθμισης. Η εφαρμογή θεραπείας με υψηλή δόση βιταμίνης C θα μπορούσε να μειώσει δραματικά την ανάγκη για υψηλές δόσεις κορτικοστεροειδών, αντιβακτηριακών και αντιιικών φαρμάκων που μπορεί να είναι ανοσοκατασταλτικά, κατασταλτικά των επινεφριδίων και τοξικά, περιπλέκοντας την πορεία της νόσου» (19). Την ανάγκη για χρησιμοποίηση της βιταμίνης C σε ασθενείς με COVID-19 είχαν επισημάνει ερευνητές σε μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Δεκέμβριο του 2020 στο περιοδικό Nutrients με τίτλο “Vitamin C-An Adjunctive Therapy for Respiratory Infection, Sepsis and COVID-19” (Βιταμίνη C-Μια συμπληρωματική θεραπεία για λοιμώξεις του αναπνευστικού, σήψη και COVID-19) (20). Άλλη μελέτη που υποστήριζε τη χρήση της βιταμίνης C δημοσιεύθηκε στο Nutrients με τίτλο “The Emerging Role of Vitamin C in the Prevention and Treatment of COVID-19” (Ο αναδυόμενος ρόλος της βιταμίνης C στην πρόληψη και τη θεραπεία του COVID-19) (21).

ΠΗΓΕΣ

1. Khalid Al Sulaiman et al. Evaluation of Thiamine as Adjunctive Therapy in COVID-19 Critically Ill Patients: A Multicenter Propensity Score Matched Study. Research Square. https://www.researchsquare.com/article/rs-400565/v1
2. Shakoor H, Feehan J, Mikkelsen K, et al. Be well: A potential role for vitamin B in COVID-19. Maturitas. 2021;144:108-111. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7428453/
3. Branco de Oliveira MV, Irikura S, Lourenço FHB, et al. Encephalopathy responsive to thiamine in severe COVID-19 patients. Brain Behav Immun Health. 2021;14:100252. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8011322/
4. Branco de Oliveira MV et al. Wernicke Encephalopathy in COVID-19 Patients: Report of Three Cases. Front. Neurol., 26 February 2021. https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fneur.2021.629273/full
5. Feyaerts AF, Luyten W. Vitamin C as prophylaxis and adjunctive medical treatment for COVID-19?. Nutrition. 2020;79-80:110948. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7381407/
6. Boretti A, Banik BK. Intravenous vitamin C for reduction of cytokines storm in acute respiratory distress syndrome. PharmaNutrition. 2020 Jun;12:100190. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32322486/
7. Hemilä H, de Man AME. Vitamin C and COVID-19. Front. Med., 18 January 2021. https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fmed.2020.559811/full
8. Hemilä H, Chalker E. Vitamin C Can Shorten the Length of Stay in the ICU: A Meta-Analysis. Nutrients. 2019 Mar 27;11(4):708. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30934660/
9. Carr AC, Rosengrave PC, Bayer S, Chambers S, Mehrtens J, Shaw GM. Hypovitaminosis C and vitamin C deficiency in critically ill patients despite recommended enteral and parenteral intakes. Crit Care. 2017 Dec 11;21(1):300. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29228951/
10. Chiscano-Camón L, Ruiz-Rodriguez JC, Ruiz-Sanmartin A, Roca O, Ferrer R. Vitamin C levels in patients with SARS-CoV-2-associated acute respiratory distress syndrome. Crit Care. 2020 Aug 26;24(1):522. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32847620/
11. Arvinte C, Singh M, Marik PE. Serum Levels of Vitamin C and Vitamin D in a Cohort of Critically Ill COVID-19 Patients of a North American Community Hospital Intensive Care Unit in May 2020: A Pilot Study. Med Drug Discov. 2020 Dec;8:100064. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32964205/
12. Levine M, Conry-Cantilena C, Wang Y, Welch RW, Washko PW, Dhariwal KR, Park JB, Lazarev A, Graumlich JF, King J, Cantilena LR. Vitamin C pharmacokinetics in healthy volunteers: evidence for a recommended dietary allowance. Proc Natl Acad Sci U S A. 1996 Apr 16;93(8):3704-9. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8623000/
13. de Grooth HJ, Manubulu-Choo WP, Zandvliet AS, Spoelstra-de Man AME, Girbes AR, Swart EL, Oudemans-van Straaten HM. Vitamin C Pharmacokinetics in Critically Ill Patients: A Randomized Trial of Four IV Regimens. Chest. 2018 Jun;153(6):1368-1377. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29522710/
14. Hemilä H, Chalker E. Vitamin C may reduce the duration of mechanical ventilation in critically ill patients: a meta-regression analysis. J Intensive Care. 2020 Feb 7;8:15. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32047636/
15. Zabet MH, Mohammadi M, Ramezani M, Khalili H. Effect of high-dose Ascorbic acid on vasopressor’s requirement in septic shock. J Res Pharm Pract. 2016 Apr-Jun;5(2):94-100. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27162802/
16. Fowler AA 3rd, Truwit JD, Hite RD, et al. Effect of Vitamin C Infusion on Organ Failure and Biomarkers of Inflammation and Vascular Injury in Patients With Sepsis and Severe Acute Respiratory Failure: The CITRIS-ALI Randomized Clinical Trial. JAMA. 2019 Oct 1;322(13):1261-1270. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31573637/
17. Hemilä H, Chalker E. Reanalysis of the Effect of Vitamin C on Mortality in the CITRIS-ALI Trial: Important Findings Dismissed in the Trial Report. Front Med (Lausanne). 2020 Oct 7;7:590853. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33117837/
18. Cheng RZ. Can early and high intravenous dose of vitamin C prevent and treat coronavirus disease 2019 (COVID-19)? Med Drug Discov. 2020 Mar;5:100028. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7167497/
19. Hoang BX, Shaw G, Fang W, Han B. Possible application of high-dose vitamin C in the prevention and therapy of coronavirus infection. J Glob Antimicrob Resist. 2020;23:256-262. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7553131/
20. Holford P, Carr AC, Jovic TH, Ali SR, Whitaker IS, Marik PE, Smith AD. Vitamin C-An Adjunctive Therapy for Respiratory Infection, Sepsis and COVID-19. Nutrients. 2020 Dec 7;12(12):3760. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33297491/
21. Carr AC, Rowe S. The Emerging Role of Vitamin C in the Prevention and Treatment of COVID-19. Nutrients. 2020 Oct 27;12(11):3286. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33121019/

Μάριος Δημόπουλος

Φυσικοπαθητικός (Doctor of Naturopathy)-Διατροφοπαθητικός-Συγγραφέας

Υποψήφιος PhD in Integrative Medicine

Μέλος της American Naturopathic Medical Association

Μέλος του American Council of Applied Clinical Nutrition

Μέλος του American Association of Drugless Practitioners

Μέλος του American Association of Nutritional Consultants

Μέλος του Canadian Association of Natural Nutritional Practitioners

Μέλος της Association for Natural Medicine in Europe

Μέλος της Society of Complementary Alternative and Holistic Practitioners

Μέλος του Επαγγελματικού Σωματείου Συμπληρωματικής Ιατρικής και Ανθρωπιστικών Επιστημών (Ε.Σ.Σ.Ι.Α.Σ.)