Σε μια μελέτη, ασθενείς με COVID-19 που έλαβαν κουερσετίνη παράλληλα με αναλγητικά και ένα αντιβιοτικό καθάρισαν από τον ιό γρηγορότερα από ό, τι εκείνοι που έλαβαν μόνο αναλγητικά και αντιβιοτικά και μεγαλύτερος αριθμός ασθενών ανέφεραν μειωμένα συμπτώματα.
Στη δεύτερη μελέτη, η κουερσετίνη λαμβανόμενη ως συμπλήρωμα καθημερινά για ένα μήνα μείωσε τη συχνότητα και τη διάρκεια νοσηλείας, την ανάγκη για μη επεμβατική θεραπεία οξυγόνου, την εντατική θεραπεία και τους θανάτους.
Η κουερσετίνη έχει αντιιικές, αντιπηκτικές, αντιφλεγμονώδεις και αντιοξειδωτικές ιδιότητες, τα οποία είναι σημαντικά για τη θεραπεία της λοίμωξης SARS-CoV-2.
Η κουερσετίνη αναστέλλει επίσης τη σύνδεση συγκεκριμένων ακίδων πρωτεϊνών στους υποδοχείς ACE2, εμποδίζοντας έτσι την ικανότητα του ιού να μολύνει τα κύτταρά σας. Έχει επίσης αποδειχθεί ότι εξουδετερώνει άμεσα τις ιικές πρωτεΐνες που είναι κρίσιμες για την αντιγραφή του SARS‐CoV‐2.
Στην πρώτη μελέτη (1), 42 εξωτερικοί ασθενείς με COVID-19 χωρίστηκαν σε δύο ομάδες. Μια ομάδα 21 ασθενών έλαβε τυπική ιατρική θεραπεία αποτελούμενη από αναλγητικά και ένα αντιβιοτικό (δόση ακεταμινοφαίνης 500 mg έως 1.000 mg εάν η θερμοκρασία του σώματος ήταν υψηλότερη από 37,5 βαθμούς με μέγιστη ημερήσια δόση 3 γραμμάρια, και 500 mg αζιθρομυκίνης για τρεις συνεχόμενες ημέρες).
Η άλλη ομάδα 21 ασθενών έλαβε τυπική θεραπεία συν το ισοδύναμο των 600 mg κουερσετίνης ημερησίως (χωρισμένη σε τρεις δόσεις) για επτά ημέρες, ακολουθούμενη από μια άλλη επταήμερη πορεία 400 mg κουερσετίνης ημερησίως (χωρισμένη σε δύο δόσεις).
Η κουερσετίνη χρησιμοποιήθηκε με λεκιθίνη ηλίανθου, η οποία έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει την απορρόφηση στο έντερο έως και 20 φορές, σε σύγκριση με τα καθαρά σκευάσματα κουερσετίνης.
Τα κύρια αποτελέσματα που αξιολογήθηκαν ήταν η κάθαρση του ιού και τα συμπτώματα. Μετά από μια εβδομάδα θεραπείας, 16 από τους 21 ασθενείς στην ομάδα κουερσετίνης βρέθηκαν αρνητικοί για SARS-CoV-2 και 12 ανέφεραν ότι όλα τα συμπτώματα είχαν μειωθεί.
Στην τυπική ομάδα φροντίδας, μόνο δύο βρέθηκαν αρνητικοί και τέσσερεις είχαν μερικώς βελτιωμένα συμπτώματα. Μέχρι το τέλος της εβδομάδας 2, οι πέντε υπόλοιποι ασθενείς στην ομάδα της κουερσετίνης βρέθηκαν αρνητικοί. Στην ομάδα τυπικής φροντίδας, 17 από τους 19 εναπομείναντες ασθενείς βρέθηκαν αρνητικοί και ένας πέθανε.
Η δεύτερη μελέτη (2) – μια προοπτική, τυχαιοποιημένη, ελεγχόμενη και ανοιχτή δοκιμή – έδωσε σε 152 εξωτερικούς ασθενείς με COVID-19 ημερήσια δόση 1.000 mg κουερσετίνης για 30 ημέρες για να αξιολογηθούν τα επικουρικά της αποτελέσματα στη θεραπεία των πρώιμων συμπτωμάτων και την πρόληψη σοβαρών λοιμώξεων. Σύμφωνα με τους συγγραφείς:
«Τα αποτελέσματα αποκάλυψαν μείωση της συχνότητας και της διάρκειας νοσηλείας, που χρειάζεται μη επεμβατική θεραπεία οξυγόνου, της εξέλιξης σε μονάδες εντατικής θεραπείας και του αριθμού θανάτων. Τα αποτελέσματα επιβεβαίωσαν επίσης το πολύ υψηλό προφίλ ασφάλειας της κουρσετίνης και πρότειναν πιθανές ιδιότητες κατά της κόπωσης και υπέρ της όρεξης. Η QP (Quercetin Phytosome®) είναι ένας ασφαλής παράγοντας και σε συνδυασμό με την τυπική φροντίδα, όταν χρησιμοποιείται σε πρώιμο στάδιο της ιογενούς λοίμωξης, θα μπορούσε να βοηθήσει στη βελτίωση των πρώτων συμπτωμάτων και στην πρόληψη της σοβαρότητας της νόσου COVID-19. Προτείνεται να διεξαχθεί επειγόντως μια διπλά τυφλή, ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο μελέτη για να επιβεβαιωθούν τα αποτελέσματα της μελέτης μας».
Μηχανισμός δράσης
Όπως σημειώθηκε στην πρώτη μελέτη παραπάνω, η κουερσετίνη επιλέχθηκε με βάση το γεγονός ότι έχει αντιιικές, αντιπηκτικές, αντιφλεγμονώδεις και αντιοξειδωτικές ιδιότητες, τα οποία είναι σημαντικά για τη θεραπεία της λοίμωξης SARS-CoV-2. Στη δεύτερη μελέτη, εξετάζονται πιο λεπτομερείς μηχανισμοί δράσης. Σύμφωνα με τους συγγραφείς:
«Πρωτεάσες SARS-CoV-2, όπως πρωτεάση 3-χυμοτρυψίνης (3CLpro), πρωτεάση που μοιάζει με παπαΐνη (PLpro), πολυμεράση RNA εξαρτώμενη από RNA, πρωτεΐνη ακίδων (S) και ανθρώπινο ένζυμο μετατροπής αγγειοτενσίνης 2 (hACE2) θεωρούνται πιθανοί στόχοι για την ανάπτυξη αποτελεσματικών φαρμάκων κατά του COVID-19. Πρόσφατα, μελέτες μοριακής σύνδεσης πρότειναν την πιθανή δεσμευτική αλληλεπίδραση της κουερσετίνης με το σύμπλεγμα 3CLpro, PLpro και S-hACE2. Ορισμένα πρόσφατα αποτελέσματα, που αποκτήθηκαν με βιοφυσικές τεχνικές, φαίνεται να υποστηρίζουν τα αποτελέσματα των μελετών μοριακής σύνδεσης. Η κουερσετίνη, μια φλαβονόλη που δεν υπάρχει φυσικά στο ανθρώπινο σώμα, είναι η πιο άφθονη πολυφαινόλη στα φρούτα και τα λαχανικά και χρησιμοποιείται ευρέως ως συμπλήρωμα διατροφής για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος και την προώθηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής. Η κουερσετίνη χαρακτηρίζεται από τρεις κρίσιμες ιδιότητες: αντιοξειδωτική, αντιφλεγμονώδη και ανοσορρυθμιστική. Ο συνδυασμός αυτών των ενεργειών επιτρέπει στην κουερσετίνη να είναι ένας πιθανός υποψήφιος για να υποστηρίξει όλες τις ανθυγιεινές καταστάσεις όπου εμπλέκεται το οξειδωτικό στρες, η φλεγμονή και η ανοσία».
Αρχικά, η κουερσετίνη κέρδισε την προσοχή επειδή είναι ιονοφόρος ψευδαργύρου, που σημαίνει ότι μεταφέρει ψευδάργυρο – ο οποίος έχει γνωστές αντιιικές επιδράσεις – στα κύτταρά σας, όπως ακριβώς και το φάρμακο υδροξυχλωροκίνη.
Μερικοί πρότειναν ότι ο κύριος λόγος που λειτουργεί η υδροξυχλωροκίνη και η κουερσετίνη κατά του COVID-19 είναι αυτό το χαρακτηριστικό. Φυσικά, πρέπει επίσης να πάρετε ψευδάργυρο μαζί με την υδροξυχλωροκίνη ή την κουερσετίνη. Για να λειτουργήσει αποτελεσματικά ως ιονοφόρος ψευδαργύρου, η κουρσετίνη χρειάζεται επίσης βιταμίνη C.
Όπως αναφέρει ο γνωστός Αμερικανός φυσικοπαθητικός Michael Murray στην ιστοσελίδα του: «Η κουερσετίνη ασκεί σημαντική αναχαίτιση στη σύνδεση συγκεκριμένων ακίδων πρωτεϊνών στους υποδοχείς ACE-2, εμποδίζοντας έτσι την ικανότητα του ιού να μολύνει ανθρώπινα κύτταρα. Η κουερσετίνη έχει επίσης αποδειχθεί ότι εξουδετερώνει άμεσα τις ιικές πρωτεΐνες, οι οποίες είναι κρίσιμες για την αντιγραφή του SARS-CoV-2».
Σε ορισμένες μελέτες, η κουερσετίνη έχει επίσης αποδειχθεί ότι εμποδίζει την απελευθέρωση φλεγμονωδών κυτοκινών, κάτι που θα μπορούσε να βοηθήσει στην ανακούφιση των συμπτωμάτων που σχετίζονται με τη μόλυνση και στην καταστολή των υπερβολικών φλεγμονωδών αποκρίσεων. Τα αντιοξειδωτικά του αποτελέσματα μπορούν επίσης να βοηθήσουν στην πρόληψη βλάβης των ιστών που προκαλείται από την απομάκρυνση των ελεύθερων ριζών, βοηθώντας έτσι στη διαδικασία αποκατάστασης των ιογενών λοιμώξεων (3).
Οι αντιιικές ιδιότητες της κουερσετίνης
Οι αντιικές ιδιότητες της κουερσετίνης έχουν αποδοθεί σε τρεις κύριους μηχανισμούς δράσης:
- Αναχαίτιση της ικανότητας του ιού να μολύνει τα κύτταρα
- Αναχαίτιση της αντιγραφής ήδη μολυσμένων κυττάρων
- Μείωση της αντίστασης των μολυσμένων κυττάρων στη θεραπεία με αντιιικά φάρμακα
Για παράδειγμα, έρευνα που χρηματοδοτήθηκε από τον Οργανισμό Προστασίας Προηγμένων Έρευνας των ΗΠΑ (DARPA, Defense Advanced Research Projects Agency), που δημοσιεύθηκε το 2008, διαπίστωσε ότι μειώνει τον κίνδυνο για ιογενείς ασθένειες όπως η γρίπη και ενισχύει την πνευματική απόδοση μετά από ακραίο σωματικό στρες, το οποίο διαφορετικά θα μπορούσε να υπονομεύσει τη λειτουργία του ανοσοποιητικού σας συστήματος και να σας κάνει πιο επιρρεπείς σε λοιμώξεις (4).
Μελέτη του 2014 έδειξε ότι η κουερσετίνη είναι μια ελπιδοφόρα θεραπεία για το κοινό κρυολόγημα (5).
Η κουερσετίνη δρα κατά πολλών κοινών ιών
Πριν από την πανδημία του COVID-19, αρκετές μελέτες είχαν αναδείξει την ικανότητα της κουερσετίνης να προλαμβάνει και να θεραπεύει το κοινό κρυολόγημα και την εποχική γρίπη (6-12). Η κουερσετίνη δρα επίσης ενάντια σε άλλους ιούς, όπως αποδεικνύεται από τις ακόλουθες μελέτες:
– Μια μελέτη διαπίστωσε ότι η κουερσετίνη εμποδίζει τη μολυσματικότητα και την αντιγραφή του ιού του απλού έρπητα τύπου 1, του ιού της πολιομυελίτιδας τύπου 1, του ιού της παραγρίπης τύπου 3 και του αναπνευστικού συγκυτιακού ιού (RSV) (13).
– Μια μελέτη του 2016 σε ζώα διαπίστωσε ότι η κουερσετίνη αναναίτισε τον δάγκειο ιό (14).
– Άλλες μελέτες έχουν επιβεβαιώσει τη δύναμη της κουερσετίνης να αναχαιτίζει τόσο τη μόλυνση από ηπατίτιδα Β (15) όσο και από ηπατίτιδα C (16).
– Μια μελέτη του Μαρτίου 2020 διαπίστωσε ότι η κουερσετίνη παρέχει «ολοκληρωμένη προστασία» έναντι της λοίμωξης από Streptococcus pneumoniae, τόσο in vitro όσο και in vivo (17). Ο Streptococcus pneumoniae είναι υπεύθυνος όχι μόνο για πνευμονία, αλλά μπορεί επίσης να εμπλέκεται σε ορισμένες λοιμώξεις του αυτιού και των κόλπων, μηνιγγίτιδα και ορισμένες λοιμώξεις του αίματος.
Η δοσολογία της κουερσετίνης για τις ενεργείς λοιμώξεις
Ο φυσικοπαθητικός Michael Murray προτείνει 250 mg κουερσετίνης δυο φορές την ημέρα για την υποστήριξη της ανοσοποιητικής λειτουργίας και σε ασθενείς με ενεργή λοίμωξη προτείνει 6 κάψουλες δυο φορές την ημέρα που παρέχουν σύνολο 3000 mg κουερσετίνης. Αυτή η υψηλή δόση θα πρέπει να λαμβάνεται για τουλάχιστον 10 ημέρες και μετά να μειώνεται σε μια δόση συντήρησης των 250 mg δυο φορές την ημέρα.
ΠΗΓΕΣ
- Di Pierro F, Iqtadar S, Khan A, et al. Potential Clinical Benefits of Quercetin in the Early Stage of COVID-19: Results of a Second, Pilot, Randomized, Controlled and Open-Label Clinical Trial. Int J Gen Med. 2021;14:2807-2816. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8238537/
- Di Pierro F, Derosa G, Maffioli P, Bertuccioli A, Togni S, Riva A, Allegrini P, Khan A, Khan S, Khan BA, Altaf N, Zahid M, Ujjan ID, Nigar R, Khushk MI, Phulpoto M, Lail A, Devrajani BR, Ahmed S. Possible Therapeutic Effects of Adjuvant Quercetin Supplementation Against Early-Stage COVID-19 Infection: A Prospective, Randomized, Controlled, and Open-Label Study. Int J Gen Med. 2021 Jun 8;14:2359-2366. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34135619/
- Rationale for Quercetin as a Potential Supplement to Increase Resistance to COVID. Journal of Natural Health Product Research July-December 2021. https://www.dropbox.com/s/y8z5goim3eatwc8/Quercetin%20Abstract%20for%20NHPRS_JS.pdf?dl=0
- Davis JM, Murphy EA, McClellan JL, Carmichael MD, Gangemi JD. Quercetin reduces susceptibility to influenza infection following stressful exercise. American Journal of Physiology-Regulatory, Integrative and Comparative Physiology. 01 Aug 2008. 295, 2, R505-R509. https://journals.physiology.org/doi/full/10.1152/ajpregu.90319.2008?hits=10&HITS=10&author1=McClellan%2C+JL&sortspec=relevance&searchid=1&maxtoshow=&FIRSTINDEX=0&resourcetype=HWCIT&RESULTFORMAT=&
- Kinker B, Comstock AT, Sajjan US. Quercetin: A Promising Treatment for the Common Cold. Journal of Infectious Diseases & Preventive Medicine. 2014, 2:2. https://www.longdom.org/open-access/quercetin-a-promising-treatment-for-the-common-cold-2329-8731.1000111.pdf
- Ganesan S, Faris AN, Comstock AT, et al. Quercetin inhibits rhinovirus replication in vitro and in vivo. Antiviral Research. 2012, 94, 3, 258-271. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0166354212000630
- Wu W, Li R, Li X, et al. Quercetin as an Antiviral Agent Inhibits Influenza A Virus (IAV) Entry. Viruses 2016, 8(1), 6. https://www.mdpi.com/1999-4915/8/1/6
- Choi HJ, Song JH, Park KS, Kwon DH. Inhibitory effects of quercetin 3-rhamnoside on influenza A virus replication. European Journal of Pharmaceutical Sciences. 2009, 37, 3-4, 329-333. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0928098709000761
- Kim Y, Narayanan S, Chang KO. Inhibition of influenza virus replication by plant-derived isoquercetin. Antiviral Res. 2010 Nov;88(2):227-35. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20826184/
- Kumar P, Khanna M, Srivastava V, et al. Effect of quercetin supplementation on lung antioxidants after experimental influenza virus infection. Experimental Lung Research. 2005, 31, 5, 449-459. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/019021490927088
- Vaidya B, Cho S-Y, Oh K-S, et al. Effectiveness of Periodic Treatment of Quercetin against Influenza A Virus H1N1 through Modulation of Protein Expression. J. Agric. Food Chem. 2016, 64, 21, 4416–4425. https://pubs.acs.org/doi/abs/10.1021/acs.jafc.6b00148?src=recsys&journalCode=jafcau&#
- Wu W, Li R, Li X, et al. Quercetin as an Antiviral Agent Inhibits Influenza A Virus (IAV) Entry. Viruses. 2015;8(1):6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4728566/
- Kaul TN, Middleton E, Ogra PL. Antiviral effect of flavonoids on human viruses. Journal of Medical Virology. 1985, 15, 1, 71-79. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/jmv.1890150110
- Chiow KH, Phoon MC, Putti T, et al. Evaluation of antiviral activities of Houttuynia cordata Thunb. extract, quercetin, quercetrin and cinanserin on murine coronavirus and dengue virus infection. Asian Pacific Journal of Tropical Medicine. 2016, 9, 1, 1-7. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1995764515002230
- Cheng, Z., Sun, G., Guo, W. et al. Inhibition of hepatitis B virus replication by quercetin in human hepatoma cell lines. Virol. Sin. 2015. 30, 261–268. https://link.springer.com/article/10.1007/s12250-015-3584-5
- Gonzalez O, Fontanes V, Raychaudhuri S, Loo R, Loo J, Arumugaswami V, Sun R, Dasgupta A, French SW. The heat shock protein inhibitor Quercetin attenuates hepatitis C virus production. Hepatology. 2009 Dec;50(6):1756-64. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19839005/
- Lv Q, Zhang P, Quan P, et al. Quercetin, a pneumolysin inhibitor, protects mice against Streptococcus pneumoniae infection. Microbial Pathogenesis. 2020, 140, 103934. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0882401019316134
Μάριος Δημόπουλος
Φυσικοπαθητικός (Doctor of Naturopathy)-Διατροφοπαθητικός-Συγγραφέας
Υποψήφιος PhD in Integrative Medicine
Μέλος της American Naturopathic Medical Association
Μέλος του American Council of Applied Clinical Nutrition
Μέλος του American Association of Drugless Practitioners
Μέλος του American Association of Nutritional Consultants
Μέλος του Canadian Association of Natural Nutritional Practitioners
Μέλος της Association for Natural Medicine in Europe
Μέλος της Society of Complementary Alternative and Holistic Practitioners
Μέλος του Επαγγελματικού Σωματείου Συμπληρωματικής Ιατρικής και Ανθρωπιστικών Επιστημών (Ε.Σ.Σ.Ι.Α.Σ.)