Ο εμβολιασμός κατά της γρίπης έχει προβληθεί ευρέως, αν και δεν υπάρχουν αποδείξεις αποτελεσματικότητας. Μια μεγάλη επιστημονική επισκόπηση εξέτασε την αξία 40 χρόνων μελετών για τα εμβόλια κατά της γρίπης. Διαπίστωσε ότι τα αντιγριπικά εμβόλια ήταν αναποτελεσματικά για τους ηλικιωμένους που ζούσαν στην κοινότητα και ότι τα αντιγριπικά εμβόλια «δεν ήταν σημαντικά κατά της γρίπης» για τους ηλικιωμένους που ζούσαν σε ομαδικά σπίτια (2). Οι συντάκτες μιας άλλης σημαντικής ανασκόπησης «δεν βρήκαν συσχετισμό μεταξύ της κάλυψης εμβολίων και του ποσοστού προσβολής από ασθένεια που μοιάζει με γρίπη» (3). Ο συγγραφέας Dr. Thomas Jefferson δήλωσε: «Το εμβόλιο δεν λειτουργεί καθόλου καλά. Τα εμβόλια χρησιμοποιούνται ως ιδεολογικό όπλο. Αυτό που βλέπετε κάθε χρόνο ως γρίπη προκαλείται από 200 ή 300 διαφορετικούς παράγοντες, ενώ το εμβόλιο δρα ενάντια σε δύο από αυτούς. Αυτό είναι απλώς ανοησία» (4). Σχολίασε: «Αυτό που βλέπετε είναι ότι οι κανόνες μάρκετινγκ ανταποκρίνονται στη γρίπη και ότι τα επιστημονικά στοιχεία είναι τέταρτα ή πέμπτα» (5).

Μερικοί εξακολουθούν να ισχυρίζονται ότι οι εμβολιασμοί κατά της γρίπης, αν και δεν εμποδίζουν τη γρίπη, μπορεί να βοηθήσουν στην πρόληψη πιο σοβαρών επιπλοκών όπως η πνευμονία, η οποία είναι συχνά θανατηφόρα για τους ηλικιωμένους. Ωστόσο, οι συντάκτες της μελέτης που συζητήθηκε στο άρθρο του New York Times ανέφεραν συγκεκριμένα ότι «ο εμβολιασμός κατά της γρίπης δεν συσχετίστηκε με μειωμένο κίνδυνο πνευμονίας κοινότητας» (6).

Αφού το Scientific American σε αυτό το άρθρο παρουσίασε μελέτες που αποδεικνύουν την αναποτελεσματικότητα των εμβολίων για τα άτομα άνω των 65 ετών, αναφέρεται σε μια μελέτη του 2006 σύμφωνα με την οποία «η Lisa Jackson, επιδημιολόγος μολυσματικών ασθενειών στο Ινστιτούτο Έρευνας Υγείας του Ομίλου στο Σιάτλ, και οι συνεργάτες της έδειξαν ότι αν και οι εμβολιασμένοι ηλικιωμένοι είχαν 44% λιγότερες πιθανότητες να πεθάνουν κατά τη διάρκεια της περιόδου γρίπης από ό, τι οι μη εμβολιασμένοι ηλικιωμένοι, οι εμβολιασμένοι ήταν επίσης 61% λιγότερο πιθανό να πεθάνουν πριν από την έναρξη της γρίπης. “Φυσικά, δεν θα περίμενε κανείς ότι το εμβόλιο θα λειτουργήσει πριν το πράγμα που προστατεύει βρεθεί μπροστά του” λέει ο Lone Simonsen, καθηγητής έρευνας στην παγκόσμια υγεία στο Πανεπιστήμιο George Washington και συν-συγγραφέας της μελέτης του 2005 στο Archives of Internal Medicine». Και ως εξήγηση αυτού του γεγονότος γράφουν: «Οι ερευνητές αποδίδουν τώρα αυτά τα περίεργα ευρήματα σε ένα αποτέλεσμα “υγιούς χρήστη”. Οι άνθρωποι που δεν εμβολιάζονται συχνά “είναι οι πιο εύθραυστοι ή εκείνοι των οποίων η υγεία έχει μειωθεί δραματικά τους τελευταίους μήνες”, εξηγεί ο επιδημιολόγος του CDC David Shay. Με άλλα λόγια, οι άνθρωποι που επιλέγουν να κάνουν αντιγριπικά εμβόλια είναι ήδη υγιέστεροι και ως εκ τούτου οι λιγότερο πιθανό να πεθάνουν».

Συνεχίζει το άρθρο: «Πόσο λοιπόν το εμβόλιο πραγματικά βοηθά τους ηλικιωμένους; Τον Ιανουάριο του 2012 ο Michael Osterholm, επιδημιολόγος στο Κέντρο Έρευνας και Πολιτικής του Πανεπιστημίου της Μινεσότα, και οι συνεργάτες του δημοσίευσαν μια μετα-ανάλυση στο The Lancet Infectious Diseases που ανέλυσε τα αποτελέσματα όλων των τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων κλινικών δοκιμών που διεξήχθησαν μεταξύ 1967 και 2011 σχετικά με τις επιπτώσεις των αντιγριπικών εμβολίων. Διαπίστωσε ότι δεν έχουν διεξαχθεί κλινικές δοκιμές για την αξιολόγηση των επιδράσεων του παραδοσιακού εμβολίου κατά της γρίπης στους ηλικιωμένους. Το μόνο εμβόλιο που αποδείχθηκε ότι προστατεύει από τη μόλυνση ή το θάνατο σε ηλικιωμένους ενήλικες, είναι το  live-attenuated ζωντανό εμβόλιο – ένα εισπνεόμενο εμβόλιο που περιέχει μια ζωντανή, τροποποιημένη έκδοση του ιού – που δεν έχει εγκριθεί στις ΗΠΑ για ενήλικες άνω των 50 ετών».

Γιατί δεν δρουν λοιπόν τα εμβόλια στους ηλικιωμένους; Το άρθρο του Scientific American εξηγεί: «Το παραδοσιακό εμβόλιο μπορεί να μην λειτουργεί τόσο καλά στους ηλικιωμένους λόγω μιας ιδέας γνωστής ως ανοσοποιητική γήρανση, η οποία υποδηλώνει ότι καθώς οι άνθρωποι γερνούν, το ανοσοποιητικό τους σύστημα εξασθενεί, οδηγώντας σε κακή απόκριση των εμβολίων, ιδιαίτερα σε αδρανοποιημένα στελέχη». Στο νέο μου βιβλίο για την καταπολέμηση του κρυολογήματος και της γρίπης αναλύω πώς θα αυξήσετε την αποτελεσματικότητα των αντιγριπικών εμβολίων με τη χρήση φυσικών ουσιών που αντιμετωπίζουν την ανοσοποιητική γήρανση.

Σχετικά με την αποτελεσματικότητα των αντιγριπικών εμβολίων στα παιδιά το άρθρο του Scientific American γράφει: «Τι γίνεται με τα παιδιά; Το 2010, η Συμβουλευτική Επιτροπή των ΗΠΑ για τις Ανοσοποιητικές Πρακτικές άρχισε να συστήνει εμβολιασμό κατά της γρίπης για όλα τα υγιή παιδιά ηλικίας άνω των έξι μηνών, μια επέκταση την οποία υποστηρίζουν ότι “υποστηρίχθηκε από στοιχεία που αποδεικνύουν ότι ο ετήσιος εμβολιασμός κατά της γρίπης είναι μια ασφαλής και αποτελεσματική προληπτική δράση υγείας με πιθανό όφελος σε όλες τις ηλικιακές ομάδες”». Και όμως αυτό δεν είναι αλήθεια, αφού, όπως γράφει το άρθρο του Scientific American «η συστηματική ανασκόπηση του Cochrane Collaboration (μια ανεξάρτητη, μη κερδοσκοπική οργάνωση που προωθεί την τεκμηριωμένη ιατρική) τον Ιούλιο του 2012 κατέληξε στο συμπέρασμα ότι για τα παιδιά ηλικίας κάτω των δύο ετών τα εμβόλια που κυκλοφορούν σήμερα δεν είναι σημαντικά πιο αποτελεσματικά από το εικονικό φάρμακο».

«Σε υγιείς ενήλικες ηλικίας κάτω των 65 ετών, τα αντιγριπικά εμβόλια λειτουργούν. Μια επισκόπηση του Cochrane το 2010, συγγραφόμενη από τον Jefferson, εκτιμά ότι κατά τη διάρκεια των “καλών” ετών εμβολιασμού – όταν τα εμβόλια ταιριάζουν με το ιικό στέλεχος που κυκλοφορεί, κάτι που ο Jefferson λέει ότι συμβαίνει περίπου το ήμισυ του χρόνου – το εμβόλιο μειώνει τον σχετικό κίνδυνο ενηλίκων κάτω των 65 ετών να κολλήσουν γρίπη περίπου κατά 75%. Ωστόσο, σε απόλυτους αριθμούς, αυτό σημαίνει ότι οι ενήλικες έχουν περίπου 4% πιθανότητες να κολλήσουν γρίπη αν δεν κάνουν το εμβόλιο και περίπου 1% πιθανότητα εάν το κάνουν. Ο Shay σημειώνει ότι παρόλο που αυτή η εκτίμηση είναι λογική, ορισμένες εποχές γρίπης είναι χειρότερες από άλλες, οπότε ο κίνδυνος μπορεί να είναι υψηλότερος από 4% σε μερικές χρονιές (και σε μερικούς ανθρώπους) και χαμηλότερος από 4% σε άλλες. (Και φυσικά, το εμβόλιο δεν θα προστατεύσει τους σχεδόν 200 ιούς που προκαλούν γριπώδη συμπτώματα αλλά που δεν είναι στην πραγματικότητα γρίπη.) Αν και οι επιστήμονες γενικά πιστεύουν ότι το εμβόλιο της γρίπης επιβραδύνει την εξάπλωση του ιού μέσω των κοινοτήτων, δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν ότι αυτό είναι αλήθεια, διότι “αυτές οι μελέτες είναι πολύ δύσκολες”, εξηγεί ο Shay».

Και καταλήγει το άρθρο: «Πρέπει λοιπόν οι άνθρωποι να παραμείνουν ευσυνείδητα ευθυγραμμισμένοι στο να κάνουν αντιγριπικά εμβόλια; Τα μεγαλύτερα παιδιά και οι υγιείς ενήλικες έχουν κάποια προστασία από αυτά, ίσως όχι τόσο όσο θέλουν ή περιμένουν».

Όπως συμβαίνει με όλους τους εμβολιασμούς, τα εμβόλια κατά της γρίπης μπορεί να έχουν βλαβερές παρενέργειες. Τα εμβόλια μπορεί να περιέχουν, μεταξύ άλλων, συστατικά όπως ο υδράργυρος και το αλουμίνιο, τα οποία θεωρούνται τοξικά. Οι ηλικιωμένοι είναι πιο πιθανό να υποστούν βλάβη ή ακόμα και να πεθάνουν από ανεπιθύμητες ενέργειες των αντιγριπικών εμβολίων.

Το ακριβές περιεχόμενο του αντιγριπικού εμβολίου κάθε έτους είναι μια εκπαιδευμένη εικασία. Μερικές φορές αυτή η εικασία είναι λανθασμένη, όπως ήταν για το 2008, όπου το εμβόλιο «δεν ταιριάζει με δύο από τους τρεις κύριους τύπους γρίπης που κυκλοφορούν τώρα … Ο κυρίαρχος ιός της γρίπης τύπου Α φέτος είναι το στέλεχος H3N2. 87% είναι το στέλεχος Brisbane. Και το 93% των μικροβίων της γρίπης τύπου Β προέρχονται από τη σειρά “Yamagata”. Το συστατικό H3N2 του εμβολίου της τρέχουσας γρίπης είναι το στέλεχος Wisconsin. Το συστατικό του τύπου Β προέρχεται από τη σειρά Victoria» (8). Ακόμη και όταν η εικασία είναι σωστή, οι ιοί γρίπης συχνά μεταλλάσσονται και γίνονται ανθεκτικοί ξανά.

Το εμβόλιο της γρίπης, σημειώνουν οι New York Times στο άρθρο που αναφέραμε στην αρχή, δεν έχει εξεταστεί με διπλές τυφλές, ελεγχόμενες με εικονικό φάρμακο (placebo) μελέτες. Η πίστη στον εμβολιασμό φαίνεται να είναι μεγαλύτερη από τα επιστημονικά στοιχεία που δικαιολογούν τον εμβολιασμό. Οι ηλικιωμένοι λαμβάνουν ήδη πολύ περισσότερα φάρμακα από οποιοδήποτε άλλο τμήμα του πληθυσμού. Οι ηλικιωμένοι έχουν ασθενέστερο ανοσοποιητικό σύστημα. Σε αυτό οφείλεται η ανοσοποιητική γήρανση, κάτι για το οποίο θα αναφερθώ εκτενώς σε ξεχωριστό άρθρο. Ο κίνδυνος εμφάνισης παρενεργειών αυξάνεται αναλόγως. Ο αυξημένος κίνδυνος παρενέργειας, μαζί με τη χαμηλή αποτελεσματικότητα, είναι ένας κακός συνδυασμός.

Παρόλα αυτά, θα πρέπει να ακολουθήσετε τις συμβουλές του γιατρού σας αν θα πρέπει να εμβολιαστείτε με το αντιγριπικό εμβόλιο.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Goodman B. Doubts grow over flu vaccine in elderly. The New York Times, September 1, 2008, http://www.nytimes.com/2008/09/02/health/02flu.html
2. Rivetti D, Jefferson T, Thomas R et al. Vaccines for preventing influenza in the elderly. Cochrane Database Syst Rev. 2006 Jul 19;3:CD004876. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16856068
3. Jefferson T, Rivetti D, Rivetti A et al. Efficacy and effectiveness of influenza vaccines in elderly people: a systematic review. Lancet. 2005 Oct 1;366(9492):1165-74. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16198765
4. Gardner A. Flu vaccine only mildly effective in elderly. HealthDay Reporter, Sept 21, 2005.
5. Rosenthal E. Flu vaccination and treatment fall far short. International Herald Tribune, September 22, 2005.
6. Jackson ML, Nelson JC, Weiss NS, Neuzil KM, Barlow W, Jackson LA. Influenza vaccination and risk of community-acquired pneumonia in immunocompetent elderly people: a population-based, nested case-control study. Lancet. 2008 Aug 2;372(9636):398-405. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18675690
7. Moyer MW., Flu Shots May Not Protect the Elderly or the Very Young, Scientific American, October 18, 2012 https://www.scientificamerican.com/article/flu-shots-may-not-protect-the-elderly-or-the-very-young/
8. DeNoon DJ. Most influenza strains do not match current vaccine. Medscape, February 11, 2018, http://www.medscape.com/viewarticle/570050

Μάριος Δημόπουλος

Διατροφοπαθητικός-Συγγραφέας

Υποψήφιος PhD in Integrative Medicine

Μέλος του American Council of Applied Clinical Nutrition

Μέλος του American Association of Drugless Practitioners

Μέλος του American Association of Nutritional Consultants

Μέλος του Canadian Association of Natural Nutritional Practitioners

Μέλος της Association for Natural Medicine in Europe

Μέλος του Πανελληνίου Συλλόγου Φυσιοπαθητικών