Το butterbur έχει μια μακρά ιστορία φαρμακευτικών εφαρμογών σε όλη την Ευρώπη. Ήδη από τον Μεσαίωνα, η ρίζα butterbur (Petasites hybridus) χρησιμοποιήθηκε για την ανακούφιση από λοιμώξεις και πυρετούς. Αργότερα, το βότανο χρησιμοποιήθηκε στην Ευρώπη, τη Βόρεια Αφρική και την Ασία για τη θεραπεία του βήχα, της κυκλοφορικής συμφόρησης και του άσθματος. Τα κύρια ενεργά συστατικά του βοτάνου περιλαμβάνουν την πετασίνη και την ισοπετασίνη, φυτοχημικά που μπορούν να μειώσουν τους σπασμούς στο λείο μυ και να χαλαρώσουν τις πρησμένες ρινικές μεμβράνες (1). Τα ενεργά συστατικά του butterbur εμποδίζουν τη σύνθεση των λευκοτριενίων, κάτι που εξηγεί τις αντισπασμωδικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες του βοτάνου.

Κατά τα τελευταία 30 χρόνια, ένα τυποποιημένο παρασκεύασμα του butterbur έχει αναγνωριστεί ως αποτελεσματική θεραπεία για την αλλεργική ρινίτιδα στην Ευρώπη. Επαναλαμβανόμενες μελέτες έχουν δείξει ότι το butterbur (τυποποιημένο να περιέχει πετασίνη και ισοπετασίνη) βελτιώνει σημαντικά την αναπνοή και μειώνει τις επιδράσεις της ισταμίνης και τη ρινική συμφόρηση, και όλα αυτά χωρίς παρενέργειες. Ας ρίξουμε μια ματιά σε μερικά από αυτά τα αξιόλογα ευρήματα.

Η πρώτη τυχαιοποιημένη, διπλή-τυφλή μελέτη με τυποποιημένο εκχύλισμα butterbur, που ανακοινώθηκε από Ελβετούς ερευνητές στο British Journal of Medicine το 2002, παρακολούθησε 125 άτομα που υπέφεραν από εποχιακή αλλεργική ρινίτιδα. Σε τέσσερεις κλινικές στην Ελβετία και τη Γερμανία, 61 ασθενείς υποβλήθηκαν σε θεραπεία με μία ταμπλέτα εκχυλίσματος butterbur (που περιείχε 8 mg πετασίνης) τέσσερεις φορές την ημέρα, και 64 ασθενείς υποβλήθηκαν σε θεραπεία με 10 mg σετιριζίνης (Zyrtec) που λαμβανόταν μια φορά την ημέρα. Όλοι οι συμμετέχοντες είχαν υποστεί εποχιακές αλλεργίες για δύο ή περισσότερα συνεχόμενα έτη. Κατά τη δοκιμή του δέρματος, όλοι εκτός από έναν από τους 125 ασθενείς αποδείχθηκαν ότι ήταν αλλεργικοί στη γύρη, συνηθέστερα στη γύρη γρασιδιού (2).

Μετά από δύο εβδομάδες καθημερινής θεραπείας, όλοι οι συμμετέχοντες κρίθηκαν από τους γιατρούς τους ότι βελτιώθηκαν σε κλινικές εξετάσεις. Όλοι φάνηκαν ότι είχαν εκτεθεί σε σημαντικά επίπεδα γύρης κατά τις δύο προηγούμενες εβδομάδες, μέσα από τη διασταύρωση της περιόδου θεραπείας με την υπηρεσία της γερμανικής κυβέρνησης για την καταμέτρηση της γύρης. Αυτό που οι ερευνητές σημείωσαν ως πιο σημαντικό ήταν ότι σε κάθε κατηγορία το butterbur βαθμολογήθηκε τόσο καλά όσο και η σετιριζίνη στην ανακούφιση των συμπτωμάτων. Ενώ η υπνηλία και η κόπωση αντιπροσώπευαν τα δύο τρίτα των ανεπιθύμητων παρενεργειών που αναφέρθηκαν από τους ασθενείς στην ομάδα της σετιριζίνης κατά τη διάρκεια της περιόδου θεραπείας, αυτές οι παρενέργειες δεν παρατηρήθηκαν σε εκείνους που λάμβαναν το εκχύλισμα butterbur.

Σε μια άλλη μελέτη που διεξήχθη στην Ελβετία, έξι ασθενείς με οξεία αλλεργική ρινίτιδα λάμβαναν δύο ταμπλέτες butterbur τρεις φορές την ημέρα. Στο συμπέρασμα της μελέτης, οι Ελβετοί ερευνητές εντυπωσιάστηκαν από τα σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα των φλεγμονωδών μεσολαβητών ισταμίνης και λευκοτριενίων στους συμμετέχοντες στη μελέτη. Διαπίστωσαν επίσης ότι η αναπνοή των ασθενών έφτασε σε φυσιολογικούς παραμέτρους στο τέλος της περιόδου των πέντε ημερών. Όλοι οι άνθρωποι που συμμετείχαν στη μελέτη ανέφεραν σημαντική βελτίωση στο ερωτηματολόγιο ποιότητας της ζωής, όπου βαθμολογήθηκαν τα συμπτώματά τους ως άνω του μέσου όρου κατά την πρώτη ημέρα και αρκετά κάτω του μέσου όρου στο τέλος της θεραπείας των πέντε ημερών (3).

Ένας από τους κορυφαίους ερευνητές σχετικά με τα οφέλη του butterbur, ο Dr. Schapowal έχει πραγματοποιήσει πολυάριθμες μελέτες γι’ αυτό το βότανο. Τα ευρήματά του εγκρίνουν το butterbur ως μια αποτελεσματική θεραπεία και ένα υποκατάστατο των φαρμάκων στην αντιμετώπιση των εποχικών αλλεργιών. Στο τέλος μιας από τις ελεγχόμενες με εικονικό φάρμακο μελέτες του που αφορούσαν σε 330 ασθενείς, ο Dr. Schapowal κατέληξε:

«Τα αποτελέσματα του τυποποιημένου εκχυλίσματος butterbur στη θεραπεία των συμπτωμάτων της διαλείπουσας αλλεργικής ρινίτιδας είναι παρόμοια με εκείνα του αντιισταμινικού φεξοφεναδίνη, όταν αξιολογήθηκε τυφλά από τους ασθενείς και τους γιατρούς. Το butterbur δεν εμφανίζει τις καταπραϋντικές επιδράσεις που συχνά συνδέονται με τα αντιισταμινικά και είναι καλά ανεκτό από τους ασθενείς. Παρά το ότι είναι ένα φυτικό φάρμακο, το butterbur υπόκειται πλέον σε μια σειρά από καλά ελεγχόμενες μελέτες και θα πρέπει να θεωρείται ως εναλλακτική θεραπεία για τη διαλείπουσα αλλεργική ρινίτιδα (εποχική αλλεργία)» (4).

Ο Dr. Schapowal και οι συνεργάτες του μελέτησαν την αποτελεσματικότητα του butterbur για μια ακόμη φορά, το 2004, συγκρίνοντας τη θεραπεία με υψηλές και χαμηλές δόσεις του εκχυλίσματος butterbur με το εικονικό φάρμακο (placebo) σε μια διπλή-τυφλή μελέτη. Στο τέλος της περιόδου των δύο εβδομάδων, οι κλινικές εκτιμήσεις των γιατρών για την ανταπόκριση στη θεραπεία έδειξε ότι εκείνοι που λάμβαναν τις υψηλές και χαμηλές δόσεις butterbur βελτιώθηκαν σημαντικά σε σύγκριση με εκείνους που λάμβαναν εικονικό φάρμακο. Επιπλέον, η ομάδα που λάμβανε την υψηλότερη δόση του εκχυλίσματος butterbur έδειξε σημαντικά καλύτερα αποτελέσματα από ό, τι η ομάδα χαμηλή δόσης.

Περίπου την ίδια ώρα που ο Dr. Schapowal και οι συνεργάτες του μελετούσαν την αποτελεσματικότητα του butterbur σε σύγκριση με τη φεξοφεναδίνη στην Ελβετία, μια άλλη ερευνητική ομάδα με επικεφαλής τον Dr. Lee συνέκρινε αυτά τα δύο στο Πανεπιστήμιο του Dundee στη Σκωτία.

Σε αυτή την δοκιμή, 16 ασθενείς που υπέφεραν από συμπτώματα που προκαλούνται από αλλεργική αντίδραση σε ακάρεα σκόνης λάμβαναν μίας εβδομάδα θεραπείας με 100 mg ημερησίως butterbur, 180 mg φεξοφεναδίνης ημερησίως, ή εικονικό φάρμακο (placebo). Η μελέτη διεξήχθη σκοπίμως έξω από τις εποχές γύρης της Σκωτίας με σκοπό την εξάλειψη δυνητικά συγχυτικών περιβαλλοντικών αλλεργιογόνων.

Μετά από μία εβδομάδα θεραπείας, τόσο οι αντικειμενικές όσο και οι υποκειμενικές μετρήσεις έδειξαν ότι το butterbur και η φεξοφεναδίνη βελτίωσε σημαντικά τα συμπτώματα της ρινίτιδας σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο (placebo). Το butterbur είχε ελαφρώς καλύτερο αποτέλεσμα από τη φεξοφεναδίνη σε μια δοκιμασία της ανταπόκρισης των ασθενών με ένα σπρέι που πυροδότησε ρινική συμφόρηση (5).

Αυτά τα αποτελέσματα αντικατόπτρισαν εκείνα μιας προηγούμενης μελέτης από τον Dr. Lee και τους συνεργάτες του, στην οποία 20 ασθενείς που φάνηκαν ότι είναι αλλεργικοί σε γύρη χλόης μέσω δοκιμών δέρματος υποβλήθηκαν σε αγωγή με 100 mg butterbur ημερησίως ή εικονικό φάρμακο. Σε απάντηση προς την εισαγωγή του συμφορητικού ρινικού σπρέι, οι ασθενείς που λάμβαναν το βότανο ανέκτησαν ρινική ροή αέρα πιο γρήγορα από ό, τι εκείνοι που λάμβαναν εικονικό φάρμακο. Οι συγγραφείς της μελέτης σημείωσαν ότι τα ευρήματά τους υποδηλώνουν ότι το butterbur μπορεί να είναι ένα αποτελεσματικό θεραπευτικό μέσο για άτομα που πάσχουν από εποχιακή αλλεργική ρινίτιδα (6).

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Monograph. Petasites hybridus. Altern Med Rev. 2001 Apr;6(2):207-9. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11302783
2. Schapowal A. Petasites Study Group. Randomized controlled trial of butterbur and cetirizine for treating seasonal allergic rhinitis. BMJ. 2002 Jan 19;324(7330):144-6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11799030
3. Thomet O, Schapowal A. Henishc I, Wiesmann U, Simon H. Anti-inflammatory activity of an extract of Petasites hybridus in allergic rhinitis. Int Immunopharmacol. 2002 Jun;2(7):997-1006. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12188041
4. Schapowal A. Petasites Study Group. Butterbur Ze 339 for the treatment of intermittent allergic rhinitis. Arch Otolarynol Head Neck Surg. 2004 Dec;130(12):1381-6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15611396
5. Lee DK, Gray RD, Robb FM, Fujihara S, Lipworth BJ. A placebo-controlled evaluation of butterbur and fexofenadine on objective and subjective outcomes in perennial allergic rhinitis. Clin Exp Allergy. 2004 Apr;34(4):646-9. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15080820
6. Lee DK, Carstairs IJ, Haggart K, Jackson CM, Currie GP, Lipworth BJ. Butterbur, a herbal remedy, attenuates adenosine monophosphate induced nasal responsiveness in seasonal allergic rhinitis. Clin Exp Allergy. 2003 Jul;33(7):882-6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12859442

Μάριος Δημόπουλος

Φυσικοπαθητικός (Doctor of Naturopathy)-Διατροφοπαθητικός-Συγγραφέας

Υποψήφιος PhD in Integrative Medicine

Μέλος του American Council of Applied Clinical Nutrition

Μέλος του American Association of Drugless Practitioners

Μέλος του American Association of Nutritional Consultants

Μέλος του Canadian Association of Natural Nutritional Practitioners

Μέλος της Association for Natural Medicine in Europe

Μέλος του Παγκύπριου Συνδέσμου Διατροφολόγων